مقدمه

ببر گوشتخواری است با اندازه بزرگ و طول بدن آن تا 290 سانتیمتر و دم آن تا 110 سانتیمتر و وزن آن تا 320 کیلوگرم است. نیرومندترین و درنده‌ترین پستاندار گوشتخوار جهان و از تیره گربه سانان است. ببر ٬ تا حدود ٢٠٠ سال پیش ٬ در بیشتر جاهای آسیا وجود داشت ٬ اما شکار بی‌رویه و از بین رفتن زیستگاههای طبیعی آن بدست انسان ٬ نسل این جانور را در بسیاری از مناطق آسیا برانداخت. ببر جانور مقاومی است و توان سازش با شرایط محیطی گوناگون را دارد. در جنگلها ٬ درخت‌زارها ٬ علفزارها و نیزارهای مردابی زندگی می‌کنند.

پوست ببر به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای تا نارنجی مایل به قرمز همراه با نوارهای عرضی سیاه یا قهوه ای پررنگ است. درازا ٬ پهنا و فاصله بین این نوارها در هر نژاد بسیار تفاوت دارد. ببرها یال ندارند٬ اما بسیاری از آنها گرداگرد صورت موهای بلندی دارند که پهنای سر را بیشتر می‌نمایاند . موی بدن ببر بنگال و ببرهای جنوب شرقی آسیا کوتاه است . اما نژادهایی که در مناطق سرد و یخبندان زندگی می‌کنند موهای پرپشت و بلندی دارند که آنها را از سرمای شدید محافظت می‌کند.

ببرها همانند دیگر گربه سانان ناخنها و دندانهای بلند و تیز دارند و می‌توانند به سرعت ولی آرام و بی‌صدا حرکت کنند . ببر بسیار چالاک و سریع است و می‌تواند تا ٩ متر در هر جهش بپرد ٬ اما خیلی زود خسته می‌شود و اگر نتواند شکار خود را در مسافت کم و مدت زمان اندک بگیرد از تعقیب آن دست برمی‌دارد. ببر برخلاف دیگر گربه سانان ٬ به آب علاقه فراوان دارد و شناگر ماهری است.

نحوه زندگی و شکار

ببر بیشتر در جنگلها و نواحی دور از انسان در نقاطی که حیواناتی چون خوک وحشی و سم داران دیگر فراوان هستند زندگی میکنند. فعالیت شبانه دارد ولی ممکن است در روز نیز دیده شود. حیوانی است قوی و پر تحرک و مقاوم. به این ترتیب کاملا به شکار نزدیک شده و بطور ناگهانی به وی جهش میکند. معمولا بوسیله شکستن مهره های گردن و خرد کردن جمجمه شکار خود را فورا میکشد. میتواند شکارهای بزرگی مانند گوزن و گاو را را با دندانهای خود حمل کرده به جای مناسب ببرد. ببرهای زخمی و آنهایی که به انسان خواری عادت دارند انسان را مورد حمله قرار میدهند. ببر معمولا گوزن ٬ آهو ٬ گاو و گاومیش وحشی و گراز و گاهی بچه فیل شکار می‌کند. از جانورانی مانند پرندگان ٬ میمونها و حتی لاک پشت و قورباغه نیز تغذیه می‌کند. در بعضی مناطق آسیا که محیط زیست طبیعی ببر آسیب دیده است.

ببرهای نر

ببرهای بالغ نر معمولا تنها زند گی می کنند و قلمرو مشخصی دارند و نرهای دیگر را از آن می رانند . هر چه تعداد شکار در منطقه ای کمتر باشد ٬ وسعت قلمرو زیادتر است ٬ معمولا قلمرو ببرها بین ٦٥ تا ٦٥٠ کیلومتر مربع مساحت دارد . این جانور قلمرو خود را با ادرار و یا مایعی که از غده های قاعده دم آن ترشح می شود نشانه گذاری می کند . بوی این نشانه ها به ببرهای نر دیگر هشدار می دهد ٬ که از ورود به قلمرو خودداری کنند . قلمرو هر ببر نر از چند قسمت کوچکتر تشکیل می شود که در هر یک از آنها ٢ یا چند ببر ماده زندگی می کنند.

تولید مثل

هر دو تا سه سال یکبار بچه می زاید. دوران آبستنی آنها در حدود 105 تا 113 روز است. معمولا دو یا سه قلو می زایند ولی تعداد بچه ها تا 6 نیز دیده شده است. بچه هایی که تازه متولد میشوند به اندازه یک گربه اهلی و به وزن 1400 گرم هستند و بعد از 2 هفته چشم باز میکنند. بچه ها به سرعت رشد کرده و بعد از یک ماه کم کم به دنبال مادر خود راه می افتند. تا شش ماهگی از شیر مادر تغذیه میکنند و تا یکی دو سال با مادر میگردند ولی تا سه سالگی در حدود لانه میمانند و بعد از آن به نقاط دیگر میروند. در سن چهار سالگی از لحاظ جنسی بالغ میشوند.

پراکندگی در ایران

ببر در ایران در نواحی جنگلی کوههای البرز و جنوب دریای خزر در گیلان و مازندران و گرگان از حدود آستارا تا نواحی شمال ترکمن صحرا زندگی میکرده است. ولی از 30 سال پیش تعداد آنها خیلی کم شده و نسلشان در ایران در معرض نابودی است.

پراکندگی جهانی

در جنوب قفقاز و جنوب شرقی ، ماوراء خزر ، جنوب چین ، کره ، هندوستان ، افغانستان ، ایران و ترکیه دیده میشود.