برجسته‏ ترين موجود وحشى دره رودخانه سرباز است كه بطور طبيعى در آنجا زيست مى‏كند.كروكديل‏ها يا به گويش محلى «گاندوها» نامیده می شوند.

كروكديل‏ها يا به گويش محلى «گاندوها» از هندوستان، سيلان تا پاكستان غربى و بلوچستان جنوبى پراكنده ‏اند.
رودخانه سرباز، غربى‏ترين نقطه انتشار كروكديل در آسياست، از اين‏رو داراى ارزش توأم ملى و بين‏ المللى است.تمساح حيوانى است كه از ميليونها سال قبل در اين منطقه (سرباز و باهوكلات)، مى‏زيسته و از زمان دايناسورها تاكنون عليرغم تغييرات و نوسانات شديد اكولوژيك، ضمن سازش با اين تغييرات، توانسته است دوام و بقاء خود را حفظ كند.
شايد به درستى نمى‏توان گفت كه تمساح‏ها از چه زمانى وارد اين منطقه شده ‏اند، ولى به هر حال تمساحها بيش از 200 ميليون سال كه جزء سكنه كره زمين گرديده ‏اند، 21 گونه و 7 زيرگونه از آنها در سطح جهان شناسايى گرديده است كه در سه خانواده قرار دارند. تمساح هاى سرباز و باهوكلات كه در جنوب شرقى بلوچستان زندگى مى‏كنند، زيرگونه‏ اى از خانواده كروكوديلها بنام علمی crocodvias palastris palastris هستند.حيوانات رشته كروكوديليا كه بزرگترين موجودات خزنده به شمار مى‏روند، آخرين بازماندگان دوران مزوزوئيك، زمانى كه خزندگان شكل حاكم زندگى در روى زمين بودند، مى‏باشند 180 ميليون سال قبل يعنى دوره ترياس مبدأ پيدايش نسل اوليه اين موجودات است. اگرچه اين حيوانات با دايناسورها همزمان بودند، ولى برعكس آنها موفق شدند خود را با تغييرات محيط وفق داده و انطباق لازم را بدست آورند.
خشكى را ترك نموده و به دريا روى آوردند. به همين دليل كمتر از دايناسورها، فشار تحولات اقليمى را متحمل شدند و در صحنه زندگى باقى ماندند. تمساحها در طول ميليونها سال در رودخانه‏ ها و حوضچه‏ ها و مردابها و گاهى در درياها به زندگى ادامه دادند.تمساح هاى نر، متمايل به سياه و ماده‏ ها معمولاً قهوه‏ اى هستند. تمساحها جزء خزندگان هستند كه اكسيژن مورد نياز خود را عليرغم زندگى كردن در آب بركه‏ ها از هوا دريافت مى‏نمايند، اگرچه زمان تخم گذارى اين تمساحها مشخص نشده است، ولى با اين وجود، نوزادها در فروردين ماه ديده شده ‏اند. تخمها در لانه ‏اى مخصوص كه تمساح ماده در نزديكى ساحل رودخانه و در عمق نيم مترى مى‏سازد، گذارده مى‏شوند، تعداد آنها معمولاً 17 تا 24 عدد است. بعضى از تخمها را خود پدر و مادر مى‏خورند و بعد از بيرون آمدن نوزادها از تخم، تا زمانى كه پوستشان نرم است، والدين از آنها تغذيه مى‏كنند بطوريكه 2 الى 3 نوزاد بيشتر باقى نمى‏ماند.
تخمهاى تمساح حدود 7/5 سانتيمتر بلندى دارد و روى تخمهايش را با شن مى‏پوشاند و كنار آنها تا بيرون آمدن بچه‏ ها از تخم مى‏ماند، بيرون آمدن بچه از تخم سه ماه زمان لازم دارد. جالب است زمانيكه بچه‏ ها از تخم بيرون مى‏آيند، نمى‏توانند همان 30 سانتيمتر خاكى را كه روى آنها قرار دارد، پس بزنند و همان موقع مادرشان را صدا مى‏زنند، با اولين صدا، مادر مى‏فهمد، زمين را مى‏كند و بچه‏ ها را از زير خاك نجات مى‏دهد. بچه‏ هايى كه از تخم بيرون مى‏آيند، 25 سانتيمتر بلندى دارند و از همان لحظه‏ اى كه از تخم بيرون مى‏آيند، به هر چيزى گاز مى‏زنند و همگى به سوى آب مى‏روند.
تمساح در هر دست 5 انگشت دارد كه 3 تاى اول داراى ناخن و 2 تاى ديگر فاقد آن است. بين انگشتهاى بدون ناخن، پرده‏اى وجود دارد كه براى شنا مورد استفاده قرار مى‏گيرد. در پا 4 انگشت وجود دارد كه 2 تاى آن مثل دست فاقد ناخن است. دم تمساح باهوكلات و سرباز در هر طرف 38 پولك و در انتها 16 عدد تيغه برجسته دارد.
طول بدن در گونه ‏هاى مختلف فرق مى‏كند. در تمساحهاى نر از يكمتر تا 7/5 متر گزارش شده است. وزن آنها گاهى تا يك تن مى‏رسد. طول تمساحهاى سرباز و باهوكلات حداكثر تا چهارمتر مى‏رسد. بيش از نصف طول بدن را دُم بلند آن تشكيل مى‏دهد . اين جاندار در همه جا به زندگى كردن عادت كرده است.< br> بعلاوه چشمان تيزبين و تصميم قاطع خانوادگى مبنى بر فرار، به مجرد شنيدن صدا و با ديدن هر جنبنده اعم از دوست يا دشمن، بقاء آن را حتمى كرده است. تمساح جانورى تنبل، راحت طلب و خودخواه است و بسيارى از وقت خود را صرف لَم ‏دادن در زير نور آفتاب مى‏نمايد.ولى در مواقع احساس خطر يا تعقيب شكار، موجودى است به غايت سريع و پرقدرت.
اين حيوان اغلب در كنار آب به انتظار شكار مى‏نشيند و حيواناتى را كه براى نوشيدن آب به وى نزديك مى‏شوند با حركت سريع و جانبى آرواره‏ هاى خود به چنگ مى‏آورد.تسماح همه چيزمى‏خورد، از ماهى گرفته تا انسان، شيره گوارشى اين جانور آنقدر اسيد دارد كه مى‏تواند در چند دقيقه سرنيزه آهنى و قلاب فولادى را كه قورت داده باشد، آب كند. به نظر مى‏رسد كه اين جانور به غذاى زياد احتياج نداشته باشد. هيكل آن بزرگ و آرواره‏ هايش قوى مى‏باشد، با حركت دم مى‏تواند يك گوزن بزرگ را بر زمين بزند و پاى آن را بكشد. اين جانور شكارى را كه گرفته است، بطور كامل و بدون سروصدا در آب فرو مى‏برد و با آرواره ‏هاى قوى خود آنرا محكم مى‏گيرد. چشم‏ها و سوراخهاى بينى را از آب خارج نگاه مى‏دارد. هزارها بلورهاى كوچك و نازك در چشم آن وجود دارد كه امكان ديد را حتّى در شب و در زير آب براى آن بيشتر مى‏سازد.
اگر در محيط زندگى تمساح ماهى زياد باشد به انسان حمله نمى‏كند، برعكس موقعى كه غذاى معمولى آن كم باشد به انسان حمله مى‏كند. هرگاه جانور بزرگى مثل گاو يا آهويى را شكار مى‏كند با حركات سر آن را به چپ و راست حركت مى‏دهد و شكار تعادلش را از دست مى‏دهد و نمى‏تواند براى نجات خود اقدامى كند. سپس آنرا در زيرآب مى‏برد و خفه مى‏كند وکم کم آنرا مى‏خورد. ساختمان دندان تمساح براى جويدن مناسب نيست، به اين جهت شكارهاى بزرگ را نگه مى‏دارد كه بگندد و شل شود، سپس آنرا مى‏خورد.
تمساح كرانه‏ هاى محفوظ و آبهاى قسمتهاى عميق تر رودخانه را براى استراحت در روز ترجيح داده و با فرارسيدن شب فعاليت و جستجوى خود را براى تغذيه شروع مى‏كند. ميزان فعاليت تمساح بستگى كامل به ميزان آب موجود در رودخانه و بويژه بركه‏ هاى محل زندگى آن دارد. در ماههايى كه هوا متعادل است، خود را مانند الوارى بزرگ بر روى حوضچه‏ هاى آب محل زندگى خود شناور مى‏كند، تنها سوراخهاى بينى و گاه چشمهاى خود را از آب بيرون و بقيه بدن را در زير آب بصورت غوطه‏ ور نگاه مى‏دارد.
بطور كلى از عوامل اصلى كه امروزه اين جانور را تهديد مى‏كند، شرايط زيستگاهى و از اَهَم آن كمبود آب است. عمده‏ ترين مسئله براى زيست تمساح همانا استمرار جريان آب مى‏باشد.غذاى اصلى كروكديل بطور عمده ماهى، لاك‏پشت، پرندگان آبزى و لاشخور است.